TURYSTYKA KULTUROWA

Rodzaj turystyki indywidualnej i zbiorowej nastawionej na spotkanie z inną kulturą oraz jej współczesnymi i historycznymi przejawami, zarówno materialnymi, jak i niematerialnymi.

Celem turystyki kulturowej jest poznanie kultury, dziedzictwa kulturowego, zwyczajów oraz stylów życia, polegające na zwiedzaniu zabytków, muzeów, galerii, uczestniczeniu w wydarzeniach kulturalnych, a także w życiu codziennym mieszkańców odwiedzanych miejsc. Turystyka kulturowa jest przedmiotem namysłu specjalistów różnych dziedzin (turystyki, antropologii, geografii, kulturoznawstwa), co powoduje, że brak jest jednej, utrwalonej definicji pojęcia. Samo zjawisko turystyki kulturowej należy uznać za heterogeniczne i niesprowadzające się do jednego modelu, co odzwierciedla zróżnicowanie kultury współczesnej i niejednakowy stopień uczestnictwa w niej odmiennych grup społecznych.
W 1999 r. w Meksyku Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków i Miejsc Historycznych podpisała Kartę Turystyki Kulturowej, gdzie przyjęto definicję: „Turystyka kulturowa jest formą turystyki, która ogniskuje się na kulturze i środowisku kulturowym, włączając w to lokalne krajobrazy, wartości, style życia, dziedzictwo, sztuki wizualne i performatywne, przemysły, tradycje i zajęcia w czasie wolnym społeczności lokalnej, tubylczej. Może obejmować uczestnictwo w kulturalnych wydarzeniach, zwiedzanie muzeów i miejsc związanych z dziedzictwem kulturowym, obcowanie z tubylcami”.
Szeroka definicja pozwala przyjąć, iż niemal każdy wyjazd turystyczny nosi w sobie cechy turystyki kulturowej. Turystyka jako taka jest elementem i funkcją kultury, staje się jej wyrazem, dzięki czemu każdy wyjazd turystyczny jest formą spotkania kultur i wymianą wartości między kulturami. Należy jednak odróżnić elitarną turystykę kulturową od jej masowej wersji, czyli taką, której główny cel ma charakter kulturowy (polega na np. zobaczeniu Biennale w Wenecji), od takiej, dla której poznanie kultury czy jej aspektów w odwiedzanym miejscu jest jedną (lecz nie wyłączną) z aktywności turysty.
Turystyka kulturowa jest również formą promocji miejsc odwiedzanych przez turystów i ofertą turystyczną skierowaną do zróżnicowanych odbiorców. Stymuluje ona rozwój kultury lokalnej nastawionej na ruch turystyczny, rozwój lokalnych instytucji i ośrodków oraz organizacji kulturalnych, ale również aktywizację społeczności i ugruntowanie tożsamości lokalnej (np. festiwale, inscenizacje historyczne czy „żywe muzeum”). Turystyka kulturowa rozwija się też na wyższym poziomie instytucjonalnym, dzięki wsparciu instytucji centralnych, m. in. Rady Europy, promującej tzw. europejskie szlaki kulturowe (np. Droga św. Jakuba jako Szlak Pielgrzymkowy do Santiago de Compostella). W erze postindustrialnej, turystyka kulturowa staje się ważnym czynnikiem rewitalizacji miast lub ich fragmentów (np. Kazimierz w Krakowie) i terenów poprzemysłowych.
[B.F.]

Literatura:
https://www.nid.pl/pl/Dla_specjalistow/Standardy/Dokumenty_doktrynalne/
http://www.turystykakulturowa.eu
Kazimierczak, Marek (red.) W kręgu humanistycznej refleksji nad turystyką kulturową. Poznań: Akademia Wychowania Fizycznego im. E. Piaseckiego: 2008.
Mikos v. Rohrscheidt, Armin. Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy. Gniezno: Wyd. GWSHM Milenium, 2008.
Jędrysiak, Tadeusz. Turystka kulturowa. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2008.