REWITALIZACJA

Dosłownie: ożywienie, przywrócenie do życia; ogół działań architektonicznych i urbanistycznych mających wpłynąć na krajobraz miejski, polepszając jego estetyczne, użytkowe, ekonomiczne czy społeczne funkcje. Termin bywa także odnoszony do poprawy jakości krajobrazów innych niż miejskie, np. postindustrialnych.

Rewitalizacja jest procesem długotrwałym i wieloaspektowym, wymagającym działań podejmowanych w różnych obszarach (dzielnica, część miasta).„Rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji” (Ustawa o rewitalizacji, art. 2). Rewitalizacji nie należy zatem mylić z takimi pojęciami jak np. rewaloryzacja, modernizacja czy adaptacja, odnoszącymi się do mniejszych, pojedynczych obiektów.

Zabiegom rewitalizacyjnym poddaje się obszary uznawane za podupadłe ekonomicznie, społecznie i estetycznie. Spektrum tych zabiegów jest szerokie: od usuwania pozostałości po dawnej tkance miejskiej i zastępowania jej nowymi strukturami, przez przywracanie dawnej świetności budynkom zdegradowanym, po adaptowanie ich do nowych potrzeb. To ostatnie rozwiązanie wiąże się ze zmianą funkcji pełnionej przez rewitalizowany obszar.

Rewitalizacja ma przede wszystkim służyć poprawie warunków życia w danym miejscu, a więc pozytywnie wpływać na lokalne społeczności, stąd znaczna rola, jaką odgrywa w niej partycypacja społeczna. Bywa jednak postrzegana również jako mechanizm kontroli, podporządkowujący mieszkańców władzom miasta.

Procesy rewitalizacyjne mogą skutecznie poprawiać jakość krajobrazu miejskiego, zarazem jednak mogą doprowadzać do procesów negatywnych, do których należy zaliczyć przede wszystkim gentryfikację. Rewitalizacja danego obszaru miejskiego skutkuje wzrostem jego atrakcyjności, prestiżu, a co za tym idzie kosztów życia w nim, co prowadzi do wymiany mieszkańców: z powodów ekonomicznych dawni, zwykle ubożsi, ustępują miejsce nowym, zamożniejszym.

Obszarami najczęściej rewitalizowanymi są obszary położone w centrach miast bądź też obszary poprzemysłowe, które często przekształca się w dzielnice biurowe.

Początki działań rewitalizacyjnych sięgają XIX w. (m.in. przebudowa Paryża zrealizowana przez Haussmana).
[M.S.]

Literatura:
Przewojska, Justyna. Rewitalizacja miast: aspekt społeczny. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016.
Bazuń, Dorota, Kwiatkowski, Mariusz (red.) Rewitalizacja: podejście partycypacyjne. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2017.
Ustawa o rewitalizacji (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001777)
Zimpel, Jadwiga. Rewitalizacja miast: projekt kulturowy. Poznań: Wydawnicwo WNS UAM, 2013.